Engelli Emekliliği, Engellilere Erken Emeklilik Hakkı

Engellilik: ‘’Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi” olarak tanımlanmıştır.

Bu yazımızda engellilerin emeklilik hakkı ile ilgili konulara değineceğiz. Engellilerin Emeklilik Şartları nelerdir inceleyelim.

Engelli memurun erken emeklilik hakkını kullanması için (1 Ekim 2008 öncesi ve sonrası işe girenler ) vergi indirim belgesi alması zorunlu değildir.

01.10.2008 gününden önce sigortalı olup engelli erken emekliliğinden yararlanmak isteyenlerin 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre vergi indirimi belgesi alması zorunludur.

Engellilerin erken emekliliği sonunda bağlanan maaş yaşlılık maaşıdır.

1 Ekim 2008 öncesi işe giren % 40 ve üzeri engelli memurlar 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanununa tabi olarak 15 yılda erken emeklilik hakkı alırlar. 5434 sayılı Kanun gereğince 1 Ekim 2008 öncesi kanuni tabiriyle engelli kadrosu ile işe başlayan memurlar ile engelli kadrosunda olmamasına rağmen memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranlı raporu olanlar 15 yıllık yani 5400 günlük süreyle emekli olmaktadırlar ve olmaya da devam edeceklerdir.

1 Ekim 2008 sonrası işe giren engelli memurlar ise 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa tabidirler. Buna göre çalışma gücü kaybı;

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25.maddenin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az on beş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.

Buna göre işe girmeden önce % 60 ve üzerinde engelli olanlar ile bildirim yapmadıkları halde işe girmeden önce %60 ve üzerinde engelli olduğu tespit edilenler malulen emeklilik hakkı elde edemezler.

İşe girerken;

% 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,

% 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94.madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler.

İşe girdikten sonra yani sonradan engelli olanlardan;

1. a) Çalışma gücü kaybı oranı % 60 ve üzerinde olanlar 10 yıl /1800 iş günü prim ödenmesi şartı ile malulen emekli olurlar. Ancak başkasının bakımına muhtaç derecede malul olanlar için 10 yıl şartı aranmaksızın 1800 iş günü prim ödenmiş olma şartı ile malulen emekli olurlar.
2. b)Çalışma gücü kaybı oranı % 50 -% 59 arasında olanlar en az 16 yıl 5760 prim günü
3. c)Çalışma gücü kaybı oranı % 40 -% 49 arasında olanlar en az 18 yıl 6480 prim günü

ile emekli olabilirler.

İş arayan engelliler ve işverenlerin İŞKUR portalına kayıt yaptırarak veya şahsen İŞKUR a kayıt olmaları zorunludur. Kayıt yaptıran engelli birey öncelik hakkına sahip olduğunu beyan eder.14 yaşını dolduran % 40 ve üzeri tüm engelliler İŞKUR’ a kayıt yaptırabilirler.

İş Kanuna tabi çalışan engellilerin işe giriş tarihlerine göre ve engel oranlarına göre erken emeklilik süreleri farklılık gösterir.

İş Kanununa Tabi Çalışan Engellilerde Erken Emeklilik İçin Çalışma Süreleri:

Sigorta Başlangıç Tarihi        %40 ile 59 arası        %60 ile 79 arası         %80veüzeri

05.08.1991 ve öncesi               15 yıl; 3600 gün          15 yıl; 3600 gün          15yıl;3600 gün

06.08.1991 – 05.08.1994        16 yıl; 3760 gün          15 yıl 8 ay; 3680 gün  15 yıl; 3600 gün

06.08.1994 – 05.08.1997        17 yıl; 3920 gün           16 yıl 4 ay; 3760 gün 15 yıl; 3600 gün

06.08.1997 – 05.08.2000        18 yıl; 4080 gün           17 yıl; 3840 gün       15 yıl; 3600 gün

06.08.2000 – 05.08.2003        19 yıl; 4240 gün           17 yıl 8 ay; 3920       15 yıl; 3600 gün

Sigorta Başlangıç Tarihi      %40 ile 49 arası       %50 ile 59 arası       %60 ve üzeri

05.08.2003 -30.09.2008         20 yıl; 4400 gün          18 yıl; 4000 gün         15 yıl; 3600 gün

01.10.2008 -31.12.2008         18 yıl; 4 bin100 gün     16 yıl;3bin700 gün     15 yıl;3bin700 gün

01.01.2009 -31.12.2009         18 yıl; 4 bin200 gün     16 yıl;3bin800 gün    15yıl;3 bin800 gün

01.01.2010 -31.12.2010         18 yıl; 4 bin300 gün     16 yıl;3 bin900 gün  15yıl; 3bin900 gün

01.01.2011 -31.12.2011         18 yıl; 4 bin400 gün     16 yıl; 4 bin gün       15yıl;3bin 960 gün

01.01.2012 -31.12.2012         18 yıl; 4 bin500 gün     16 yıl; 4 bin100 gün  15yıl;3bin960 gün

01.01.2013 -31.12.2013         18 yıl; 4 bin600 gün     16 yıl; 4 bin200 gün 15 yıl;3bin 960 gün

01.01.2014 – 31.12.2014        18 yıl; 4 bin680 gün     16 yıl; 4 bin300 gün 15yıl;3 bin 960 gün

01.01.2015’den sonra             18 yıl; 4 bin680 gün     16 yıl; 4 bin 320 gün  15yıl;3bin 960 gün

Engelli Bireyler Erken Emekli veya Malülen Emekli Olmak İçin Nereye Müracaat Etmelidir ?

Engellilerin emeklilik işlemleri diğer çalışanlarda olduğu gibi ilgili SGK tarafından yapılmaktadır. Engelliler erken emeklilik ya da malülen emeklilik işlemlerini SGK’a müracaat ederek başlatabilirler.

Ayrıntılı bilgi için: www.sgk.gov.tr

ALO 170*

* (Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi’ni 7 gün 24 saat arayabilirsiniz)

Kaynak: Bu içerik hazırlanırken tsd.org.tr adresinden yararlanılmıştır.